Czym są akcje? Charakterystyka udziałowych papierów wartościowych

Po dłuższej przerwie postanowiłam powrócić do cyklu wpisów poświęconych inwestowaniu. Gwoli przypomnienia: w poprzednich odcinkach pisałam o tym, jak rozpocząć inwestowanie, czym są obligacje oraz jakie istnieją inne papiery dłużne. Logiczną kontynuacją jest więc podjęcie tematu akcji. Dziś napiszę krótko o prawach i obowiązkach, które wiążą się z posiadaniem akcji. W osobnym wpisie wyjaśnię, jakie istnieją rodzaje akcji.  

Co to są akcje? Akcje jako udziałowe papiery wartościowe

Akcji są podstawowymi papierami wartościowymi notowanymi na giełdzie. Akcje, w przeciwieństwie do np. obligacji, nie stwierdzają powstania wierzytelności (długu). Świadczą natomiast o istnieniu uprawnienia do współwłasności majątkowej. Są więc papierami udziałowymi.

Co to właściwie znaczy? Akcje to dokumenty potwierdzające, że ich nabywcy (tzw. akcjonariusze) są właścicielami części majątku spółki akcyjnej, która owe akcje wyemitowała. Jeśli więc spółka wyemitowała 100 akcji, a my jesteśmy posiadaczami 20 spośród nich, to można powiedzieć, że 1/5 firmy “jest nasza”.

Przywileje wynikające z posiadania akcji

Wraz z nabyciem akcji przysługują akcjonariuszowi pewne przywileje, ale także i obowiązki. Poniżej przedstawiam podstawowy podział praw:

Prawa przysługujące akcjonariuszowi
Prawa akcjonariusza, opracowanie własne
  • Prawo do dywidendy

Czyli prawo do udziału w zysku spółki, jeśli został on wypracowany. O tym, czy i w jakiej wysokości dywidenda powinna zostać wypłacona, decyduje po zakończeniu roku obrotowego Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Ponadto spółka może emitować akcje uprzywilejowane, które przyznają ich właścicielom wyższą dywidendę.

  • Prawo poboru

Polega na przyznaniu pierwszeństwa dotychczasowych akcjonariuszy do objęcia w nowej emisji akcji w odpowiednim stosunku do liczby już posiadanych akcji. Prawo poboru jest papierem wartościowym przyznawanym dotychczasowym akcjonariuszom “z automatu”, nieodpłatnie. Akcjonariusz, który je otrzymał, nie ma obowiązku zapisania się na akcje nowej emisji.

  • Prawo do udziału w masie likwidacyjnej spółki

Jeśli spółka upadnie i dojdzie do podziału jej majątku, to akcjonariusze też biorą w tym procesie udział. Ale za wszystkimi wierzycielami spółki… Czyli w praktyce są ostatnimi w kolejce do podziału majątku. To oznacza, że tak naprawdę zostaje im niewiele lub nic z tego majątku.

  • Prawo do rozporządzania posiadanymi akcjami

Tu chyba nie trzeba szczegółowo wyjaśniać. Akcjonariusz ma po prostu prawo sprzedać posiadane akcje. Tak podczas trwania sesji giełdowej, jak i poza nią. Akcje mogą być też przedmiotem darowizny lub spadku.

  • Prawo do zwołania Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy oraz prawo do zgłaszania projektów uchwał

Przysługuje tym akcjonariuszom, którzy reprezentują przynajmniej jedną dwudziestą kapitału zakładowego. Mogą oni ustalić porządek obrad i listę spraw do omówienia na najbliższym WZ, o ile zgłoszą je na 21 dni przed wyznaczonym terminem WZ. Natomiast już w trakcie WZ każdy akcjonariusz może zgłaszać projekty uchwał odnośnie do spraw ustalonych w porządku obrad.

  • Prawo do głosowania podczas Walnego Zgromadzenia

Zasadniczo prawo głosu przysługuje każdemu akcjonariuszowi podczas głosowania nad uchwałami w proporcji jedna akcja = jeden głos. Jednak w statucie spółki może znaleźć się zapis o uprzywilejowaniu akcji imiennych. Wtedy na jedną taką akcję mogą przypaść maksymalnie 2 głosy.

  • Prawo do uzyskania od zarządu informacji dotyczących spółki

Wniosek o udzielenie informacji może zostać złożony podczas Walnego Zgromadzenia i poza nim. Zgodnie z przepisami dotyczącymi emitentów akcji, część informacji spółka jest zobowiązana udostępniać publicznie w cyklicznych raportach.

  • Prawo do zaskarżania uchwał Walnego Zgromadzenia

Akcjonariusz może wnieść skargę zawsze, jeśli stwierdzi, że uchwała jest sprzeczna ze statutem spółki, godzi w jej interes, jest krzywdząca dla akcjonariusza lub narusza dobre obyczaje.

  • Prawo do wytoczenia powództwa

Akcjonariusz we własnym imieniu może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce, jeśli sama spółka nie wytoczy takiego powództwa w ciągu roku od stwierdzenia czynu wyrządzającego szkodę. Może też wytoczyć powództwo przeciwko spółce, jeśli przyjmie ona uchwałę niezgodną jego zdaniem z ustawą.

Na każdym akcjonariuszu spoczywa obowiązek dokonania pełnej wpłaty na akcje, czyli zapłacenia za nie w momencie dokonania transakcji. Kolejnym obowiązkiem jest realizacja na rzecz spółki świadczeń o charakterze niepieniężnym, jeżeli do akcji przypisany jest obowiązek świadczenia takowych. Jakie konkretnie są to świadczenia, powinno zostać ujęte w statucie spółki. 

Akcjonariusze są poza tym zobligowani ujawniać stan posiadania akcji oraz fakt nabycia znacznych ich pakietów. Czyli poinformować Komisję Nadzoru Finansowego, jeśli przekroczą progi określone u ustawie o obrocie instrumentami finansowymi (Art. 69. 1. oraz 2.).

Mam nadzieję, że odpowiedziałam na Twoje pytanie, co to są akcje. A także, że przedstawiłam prawa i obowiązki akcjonariusza w miarę zrozumiały i lekkostrawny sposób. Nie chcę na początku wdawać się w szczegóły (bo tych jest sporo), by nie namieszać Wam w głowach i nie przerazić lawiną informacji. Do następnego wpisu 😉

Podobał Ci się ten wpis? Uważasz go za przydatny? Chcesz mnie wesprzeć?
Będzie mi niezmiernie miło, jeśli podzielisz się nim ze znajomymi!
Nieco niżej znajdziesz przyciski do udostępniania artykułu w różnych serwisach internetowych. Dla Ciebie to jeden klik, który trwa chwilę, a dla mnie szansa na dotarcie z wartościowymi treściami do nowych odbiorców 🙂 DZIĘKUJĘ!

Zapraszam Cię też do polubienia bloga Kobiece Finanse na Facebooku oraz śledzenia go na Twitterze lub obserwowania na Instagramie. Jestem również obecna na platformie Pinterest.

Najbardziej zachęcam jednak do zapisania się na mój newsletter. Wtedy zawsze będziesz na bieżąco z nowymi wpisami, ciekawostkami, wartymi odnotowania wydarzeniami i poradami 🙂

Absolwentka germanistyki oraz informatyki i ekonometrii. Propagatorka idei edukacji finansowej. Pomaga kobietom zdobyć pewność siebie w obchodzeniu się z pieniędzmi, wspiera je w budowaniu własnej stabilności i niezależności finansowej. Autorka poradników "Pieniądze dla Pań" oraz "Kariera dla Pań". Zawodowo związana z branżą IT, gdzie pracowała jako twórczyni stron internetowych, kierowniczka projektów, scrum master i dyrektorka finansowa.

6 komentarzy do “Czym są akcje? Charakterystyka udziałowych papierów wartościowych”

Dodaj komentarz