“Daj pani grosika”, czyli czy dawać pieniądze żebrakom?

Pewnie niejednokrotnie przyszło się Wam zmierzyć z dylematem – dawać pieniądze biednym, czy nie? Na ulicach często można zobaczyć przykry widok osób w różnym wieku, które szperają po śmietnikach, śpią na ławkach, chodzą między przechodniami i zaczepiają, prosząc o kilka lub kilkanaście groszy, a czasami złotych – jak mówią, na jedzenie. Na chore dziecko. Na operację. Ba, niektórzy bez owijania w bawełnę wyznają, że “na szlugi”. Listę można by było tworzyć w nieskończoność. Ciekawi mnie, jak reagujecie w takich sytuacjach? Spuszczacie wzrok i szybko oddalacie się bez słowa, czy może zatrzymujecie się, gorączkowo szukacie jakiejś monety, żeby mieć to już za sobą, czy też może wdajecie się w dłuższą dyskusję, dopytujecie, co się stało, że on lub ona para się żebractwem? 

Pytam nie bez przyczyny, ponieważ kilka dni temu na Facebooku niezły szum zrobił post internauty Tomka Motylińskiego z Wrocławia. Do dzisiaj udostępniło go ponad 50 tysięcy osób, ponad 177 tysięcy go polubiło oraz 545 skomentowało. Tomek opisał w nim następującą sytuację, opatrując ją zdjęciem paragonu:

Przed Tesco podszedł i zapytał, czy nie mam 10gr, bo na chleb zbiera. Wyglądał schludnie, nie zalatywało od niego alkoholem więc dostał 2 zł. Po chwili stał przed sklepem z bochenkiem chleba i jadł go tak, jakby to było najpyszniejsze jedzenie na świecie. Wziąłem go do sklepu i pozwoliłem zrobić zakupy. Oto co wybrał, przy czym jajka, kiełbasę i masło dołożyłem mu do koszyka ja, bo on wybierał chleb ten a nie tamten, bo ten 12gr tańszy, przy każdym produkcie przy okazji pytając, czy na pewno może. Czy czuję się lepiej? Nie, przez kilkanaście minut nie mogłem się pozbierać i ryczałem siedząc w aucie. Nie o taką Polskę mój ojciec walczył i jakoś pomimo upływu lat nie potrafię się z pewnymi rzeczami pogodzić. Ale wiecie co jest najgorsze? Miny ludzi stojących za nami w kolejce do kasy w momencie, gdy się już zorientowali co się dzieje. Zupełnie takie, jakbym co najmniej im z portfela pieniądze wyjmował… Głodnego trzeba nakarmić – wyryjcie to sobie we łbach, szczególnie, że mówi to Wam ateista…

Przyznacie, historia poruszająca, nic więc dziwnego, że odbiła się szerokim echem w sieci. Doniosły o niej chyba już wszystkie lokalne media. Ja sama udostępniłam wpis Tomka z komentarzem, że taka postawa zasługuje na szacunek. Bo zasługuje: bardzo dobrze, że są osoby, którym los innych nie jest obojętny, które są wyczulone na cudze nieszczęście i są gotowe bezinteresownie pomóc. W dzisiejszych czasach to naprawdę rzadkość godna pochwały.

Jednak po pierwszej fali pozytywnych emocji pojawiły się na moim fanpage’u dwa komentarze, które nieco sprowadziły mnie na ziemię i zmusiły do głębszego przemyślenia sprawy.

Najpierw odezwała się Wioleta:

Sama kiedyś zrobiłam zakupy bezdomnej, która prosiła o jedzenie. Akcja działa się pod Biedronką. Jak wyszłyśmy pani ładnie mi podziękowała, po czym zaniosła reklamówkę bezdomnemu koledze (który jak zauważyłam miał ich już kilka). Następnie wróciła i na moich oczach ponownie ustawiła się pod sklepem prosząc ludzi o litość i zrobienie jej zakupów. Byłam w takim szoku, że mowę mi odjęło… Niezły biznes…[/orb-

Niedługo potem swoje doświadczenia opisała też Małgosia:

Właśnie przez takie zachowanie ludzie tracą zaufanie do proszących o pomoc. Sama kiedyś zostałam poproszona pod Tesco o 2 zł na mleko. Dałam te 2 zł, ponieważ Pan też wydawał mi się schludny i też nie zalatywał alkoholem (może nie wyczułam), wsiadłam do samochodu, żeby podjechać do znajdującej się nieopodal Biedronki. I co tam zobaczyłam? Pan, któremu dałam 2 zł też zdążył zrobić zakupy i akurat znalazł się przy kasie tuż przede mną. Co kupował? Wino i papierosy. Spojrzał na mnie i bardzo się zmieszał. Nic się nie odezwałam, ale zrobiło mi się przykro

Zaczęłam rozpamiętywać własne perypetie z biedakami. Wiele było sytuacji, że pogoniłam natrętów, bo wyraźnie czuć było od nich alkoholem. Ale był też przypadek starszego pana, który poprosił mnie tylko o chleb i mleko, a gdy dostał je ode mnie, oddalił się spod sklepu. Była też kobieta z dworca, która dostała ode mnie w czasie srogiej zimy moją starą kurtkę, bardzo się z niej ucieszyła i dziękowała. Kupiłam jej też przed odejściem kubek gorącej herbaty. Z drugiej strony, był również niemiły dla mnie incydent z ciężarną cyganką, której dałam kilka złotych, a później zorientowałam się, że z portfela znikł mi dodatkowo banknot 50 zł… Nawet nic nie poczułam, nie wiem, kiedy mi go wyciągnęła. Poza tym chyba wszystkim mieszkańcom Wrocławia jest też znany przypadek starszej pani, która razem ze swoim psem przesiaduje godzinami na schodach Przejścia Świdnickiego i czeka, aż ktoś rzuci monetę. Przy okazji kobieta bez skrępowania pali sobie papierosy.

Jak widać, różnie bywa – tak naprawdę nigdy nie mamy pewności, czy nasz dar zostanie doceniony i właściwie spożytkowany, czy też może zmarnowany na używki, albo czy nasza naiwność i wrażliwość zostanie wykorzystana po to tylko, by nam opucować sakiewkę. Czy jest to jednak argument za tym, by w ogóle nie pomagać?

Moim zdaniem nie. Jest jednak inny aspekt całego zajścia, nad którym moim zdaniem wszyscy powinniśmy się pochylić – czy dając pieniądze na pewno pomagamy?

Kilka lat temu ruszyła we Wrocławiu akcja “Dając pieniądze nie pomagasz – pomagaj mądrze”. Głównym jej założeniem był słuszny postulat, by pomaganie biednym zostawić Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej. Niestety bardzo często do proszenia o jałmużnę zmuszane są dzieci, często są to dzieci porwane, przemycane. Według aktywistów “Pomagaj mądrze”, osoby żebrzące są zaczepiane przez policję i straż miejską, jest im wtedy oferowana pomoc, którą jednak odrzucają!

Polecam Wam obejrzeć wstrząsający dokument, na który natrafiłam po raz pierwszy dawno, dawno temu, ale który przypomniał mi się, ponieważ doskonale obrazuje problem:

Dawanie pieniędzy rozleniwia i jest to niezaprzeczalny fakt. Umacnia przekonanie, że “jestem biedny/biedna, więc mi się należy” – z założenia. Gasi chęć działania i zmieniania swojego losu. Bo po co żebracy mieliby się wysilać? Przecież da się żyć, zachowując status quo. Zawsze w końcu znajdzie się ktoś, kto sypnie groszem… Na zupę wszak starczy.

Ale z drugiej strony, gdy człowiek widzi wychudzone, głodne dziecko, to serce mu się kraje, a ręka sama sięga do portfela.

Jest to na pewno temat trudny i przygnębiający. Pytanie o zasadność i skuteczność takiej finansowej pomocy zadawać sobie też trzeba na większą skalę. Za przykład niech posłuży nam pomoc zagraniczna niesiona Afryce. Czy wiecie, że pieniądze przekazywane rządom na Czarnym Lądzie są często rozkradane i wcale nie trafiają do potrzebujących? Prowadzi to tylko do jeszcze bardziej pogłębiających się rozwarstwień w społeczeństwie i narastających patologii – zachęcam do obejrzenia poniższego video:

Tutaj natomiast znajdziecie jeszcze więcej informacji na ten temat:

• Afryka musi zadbać o siebie
• Pomoc dla Afryki źle wydawana
• Czy pomoc Afryce ma sens?

“Dawać wędkę, czy rybę” – oto jest pytanie. I o ile w skali makro sprawa wydaje się dość oczywista, że może nie tyle państwa zachodnie powinny pompować miliardy dolarów i euro w Afrykę, co bardziej starać się wykształcić w mieszkańcach tego kontynentu postawy obywatelskie, tworzyć podwaliny pod sprawnie funkcjonujące prawo umożliwiające rozwój przedsiębiorczości, bo tylko ta może postawić krajową gospodarkę na nogi – to jaką można dać “wędkę” w skali mikro? Jak pomóc takiemu żebrakowi bez dawania rzeczy i pieniędzy? Ha. Sprawa wcale nie jest tak prosta, jak mogłoby się to początkowo wydawać…

Dzisiejszy mój wpis tylko pozornie nie ma nic wspólnego z naszymi finansami osobistymi. W końcu część podatków, które płacimy, idzie właśnie na pomoc społeczną. Problem dotyczy więc de facto nas wszystkich. Jak Wy się na niego zapatrujecie i jakich udzielilibyście odpowiedzi na pytania postawione przeze mnie we wstępie? A na pytanie zawarte w tytule? Sama mam z nim problem, targają mną mieszane uczucia, dlatego ciekawa jestem Waszych opinii.