Nowelizacja prawa konsumenckiego: przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców

Stało się! Weszły w życie przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców. Od stycznia 2021 osoba prowadząca działalność gospodarczą jest w określonych przypadkach objęta ochroną przewidzianą dla konsumentów. Zmiany w kodeksie cywilnym i Ustawie o prawach konsumenta miały obowiązywać od połowy 2020 roku, ale epidemia covid-19 przesunęła te plany w czasie. Nowelizacja prawa konsumenckiego weszła więc w życie wraz z Nowym Rokiem. Co oznacza ona dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą? Sprawdź, bo nie każdy przedsiębiorca jest objęty ochroną konsumencką. Zmiany dotyczą określonych przypadków!

Nim przejdziesz dalej, przeczytaj także inne wpisy dotyczące prawa konsumenckiego:

• Nowe przepisy konsumenckie od 25 grudnia 2014 roku
• Odrzucona reklamacja – co dalej? Spróbuj polubownie!
• Jak skutecznie złożyć reklamację?

Przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców – na czym polegają zmiany w prawie konsumenckim?

Od 1 stycznia 2021 r. przedsiębiorcy kupujący towary lub usługi w celach bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, ale niemających charakteru zawodowego, będą objęci ochroną konsumencką.

Nowelizacja prawa konsumenckiego rozszerza więc ochronę konsumencką na dodatkowy rodzaj podmiotu biorącego udział w obrocie gospodarczym. Od teraz obok przedsiębiorcy i konsumenta istnieje także trzeci podmiot. Jest nim przedsiębiorca na prawach konsumenta (tzw. przedsiębiorca-konsument).

Przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców chronią ich w zakresie:

• niedozwolonych postanowień umownych – tzw. klauzul abuzywnych, co oznacza, że w przypadku umieszczenia przez sprzedawcę w umowie takich klauzul, nie będą one obowiązywać przedsiębiorcy-konsumenta. Reguluje to art. 385¹ Kodeksu cywilnego;
• rękojmi za wady – przedsiębiorcy-konsumenci zyskają prawo do domniemania istnienia wady fizycznej w momencie wydania rzeczy, jeśli wada stwierdzona zostanie w ciągu roku od jej otrzymania. Przysługuje im prawo żądania naprawy towaru lub wymiany towaru na nowy (regulują to przepisy Kodeksu Cywilnego – art. 556⁴ i art. 556⁵);
• prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość (przez internet czy telefon) lub poza lokalem przedsiębiorstwa-sprzedawcy w ciągu 14 dni od zawarcia umowy (regulują to przepisy zawarte w rozdziale 4 ustawy o prawach konsumenta).

Nowe przepisy mają zastosowanie do umów zawieranych od 1 stycznia 2021 r. Wszystkie transakcje zawarte przed tą datą opierają się na starych zasadach.

Przedsiębiorcy z prawami konsumenta – w jakich przypadkach objęci są ochroną konsumencką?

O tym, czy przedsiębiorca zawierający umowę zakupu będzie taktowany na prawach konsumenta, decyduje cel dokonania danej transakcji. Przedsiębiorca zależnie od sytuacji może być taktowany jak konsument lub nie.

Ochrona konsumencka przysługuje wtedy, gdy transakcja nie posiada charakteru zawodowego.

Ustawa precyzuje sytuacje, gdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zawiera umowę, która nie posiada dla niego charakteru zawodowego (wynikającego z przedmiotu jego działalności gospodarczej).

W takich przypadkach traktowany on jest jak zwykły konsument. W przeciwnym przypadku przedsiębiorcę z własną działalnością gospodarczą obejmują dotychczasowe reguły, czyli dowolność kształtowania umów typu B2B (business to business).

Wprowadzony przywilej dotyczy wyłącznie działalności jednoosobowych oraz wspólników spółek cywilnych. Nie dotyczy spółek osobowych (jawnych, partnerskich itp.) oraz spółek kapitałowych.

Przedsiębiorca objęty ochroną konsumencką – przykłady

Przytoczona zasada brzmi dość zawile i można się pogubić, o co chodzi w jej zapisach. Dlatego rzućmy okiem na przykłady, które dobrze zobrazują, kiedy przedsiębiorca będzie traktowany jak konsument, a kiedy nie.

Przykład 1: kiedy obowiązują przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców?

Przedsiębiorca prowadzi kwiaciarnię, jest zawodowym ogrodnikiem. Wiosną dokonuje dwóch zakupów:

• zakupu I w hurtowni, który obejmuje nabycie nawozów, donic, nasion warzyw i kwiatów,
• zakupu II w sklepie budowlanym: farb, wałków i pędzli malarskich – ponieważ ogrodnik planuje odmalować swój sklep.

Zakup I wiąże się z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą i ma on bezpośredni charakter zawodowy. W przypadku tej transakcji przedsiębiorcy nie chronią przepisy konsumenckie.

Zakup II co prawda wiąże się z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą (dotyczy lokalu, w którym prowadzona jest działalność), ale nie posiada on charakteru zawodowego.

Ogrodnik nie jest specjalistą w dziedzinie remontów, nie świadczy profesjonalnych usług związanych z malowaniem pomieszczeń, nie ma związanego z taką działalnością wpisu PKD, nie działa w takiej branży.

Przy tej transakcji ogrodnik nabywa status przedsiębiorcy-konsumenta i chronią go przepisy konsumenckie.

Przykład 2, gdy przysługują przepisy konsumenckie dla przedsiębiorcy

Pani Anna prowadzi salon kosmetyczny. Świadczy w nim usługi upiększające i pielęgnacyjne do twarzy i ciała. Dokonuje II zakupów:

• zakup I w hurtowni drogeryjnej: obejmuje kremy, maseczki, serum, balsamy do masażu ciała.
• zakup II w sklepie RTV/AGD: laptop wraz z aparatem fotograficznym, potrzebne do prowadzenia kanałów salonu kosmetycznego w social mediach.

I zakup ma charakter zawodowy, dlatego w przypadku tej transakcji nie chronią pani Ani przepisy konsumenckie.

Zakup II, choć związany z prowadzoną przez nią działalnością (dotyczy celów reklamowych i promocyjnych), nie ma charakteru zawodowego.

Pani Ania nie jest zawodową fotografką czy social media managerem. Nie ma we wpisie jej działalności w CEIDG kodu PKD wskazującego na to, że świadczy takie usługi.

Z tego powodu przy zakupie komputera i aparatu będzie traktowana jako przedsiębiorczyni na prawach konsumenta.

Przedsiębiorca jako konsument – co to oznacza dla sprzedawców?

Przede wszystkim: jak sprzedawca oceni, czy nabywca jest przedsiębiorcą-konsumentem? Tutaj ustawodawca stawia sprawę jasno.

O tym, czy transakcja objęta będzie prawem konsumenckim, decydować będą wpisy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). A konkretnie wskazane tam wpisy kodów działalności PKD przedsiębiorcy-nabywcy towaru lub usługi.

Wpisy PKD w CEIDG powinny odzwierciedlać, czy dana transakcja wchodzi w zakres czynności zawodowo podejmowanych w ramach rzeczywiście wykonywanej przez przedsiębiorcę-nabywcę działalności gospodarczej.

Brzmi to prosto w teorii, ale w praktyce może przysparzać nie lada problemów, by właściwie sklasyfikować konkretny zakup.

Ustawa nie wskazuje, w jaki sposób ma przebiegać ewentualna procedura weryfikacji zawodowego charakteru transakcji. Z tego powodu każdy przedsiębiorca musi opracować własne narzędzia weryfikacji. Np. pobierać od kontrahentów obowiązkowe oświadczenia o charakterze dokonywanego zakupu.

Byłoby to dla nich rodzajem zabezpieczenia. Zwłaszcza, że w Polskim prawie pojęcia zawodowego i niezawodowego charakteru wykonywanych czynności nie są sprecyzowane. Nie istnieje też żadna zamknięta lista takich czynności, która rozwiałaby wątpliwości, jak dokonywać klasyfikacji.

Ale to nie jedyny orzech do zgryzienia dla sprzedawców. Szczególnie tych z obszaru e-commerce i sprzedaży na odległość. Od 2021 roku powinni oni udostępnić / opublikować zaktualizowane regulaminy sklepów oraz wzory umów. Dobrym posunięciem jest np. stworzenie odrębnego regulaminu dla nowego typu nabywców – przedsiębiorców-konsumentów – by uniknąć nieporozumień.

Sprzedawcy mają obowiązek poinformowania o zmianach przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, że jeśli zakupią oni towary lub usługi o charakterze innym niż zawodowy, to mają prawo odstąpić od umowy na zasadach obowiązujących zwykłych konsumentów.

Jeśli sprzedawcy o tym fakcie nie poinformują klientów, którzy są przedsiębiorcami-konsumentami, to ci uzyskają dużo czasu na odstąpienie od umowy, bo aż 12 miesięcy!